جعفری: «مورس» به حافظه عاطفی‌ام در دوران کودکی بازمی‌گردد

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ «اتاق فرار» عنوان بسته فیلم کوتاه نوروزی گروه سینمایی «هنروتجربه» است که اکران خودش را از هفته پایانی اسفند ماه ۱۴۰۲ آغاز کرد و قرار است تا ۲۰ فروردین ماه ۱۴۰۳ ادامه داشته باشد.

بسته فیلم کوتاه «اتاق فرار» شامل فیلم‌های کوتاه «مورس» ساخته روناک جعفری، «اسپاسم» ساخته صحرا اسداللهی، «نفس نکش» ساخته میلاد نسیم‌سبحان، «رویای نیمه جان» ساخته آرمین اعتمادی و «گوشت تلخ» ساخته فرید حاجی است که در قالب یک فیلم سینمایی ۱۰۴ دقیقه‌ای در سینماهای منتخب «هنروتجربه» اکران می‌شود.

در تعطیلات نوروزی این بسته فیلم کوتاه در استان‌هایی از جمله شیراز، اصفهان و یزد اکران خود را تجربه کرد که با استقبال خوبی مواجه شد. 

روناک جعفری نویسنده و کارگردان «مورس» درخصوص رویکرد مشترک این پنج فیلم و چینش آن‌ها به خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ توضیح داد: در ابتدا من تصمیم گرفتم که «مورس» را در هنر و تجربه اکران کنم چرا که پیش از این با فیلم «بدل» در هنر و تجربه بازخوردهای خوبی گرفته بودم. هنر و تجربه به من گفت که می‌توانم فیلم‌های دیگر این بسته را خودم انتخاب کنم؛ اولین نفر از صحرا اسداللهی دعوت کردم چرا که او، هم بازیگر فیلم‌ من بود و هم خودش فیلم کوتاه «اسپاسم» را داشت که از نظر فضاسازی متفاوت بود. به همین دلیل اولین گزینه من صحرا اسداللهی شد. بعد از آن هم سعی کردم فیلم‌هایی را انتخاب کنم که از نظر موضوع غنی و متفاوت باشند؛ پس فیلم‌های «نفس نکش» میلاد نسیم‌سبحان، «رویای نیمه جان» آرمین اعتمادی و «گوشت تلخ» فرید حاجی سه فیلم‌ دیگر بسته اتاق قرار شدند. 

این کارگردان درباره انتخاب نام این باکس عنوان کرد: نقطه اشتراک پنج فیلم فرار کردن است، در تمام فیلم‌ها مدام کاراکتری در اتاق یا مکانی در حال بازجویی شدن، گیر کردن و یا فرار کردن است؛ در نتیجه به پیشنهاد فرید حاجی اسم این باکس را «اتاق فرار» گذاشتیم.

جعفری درخصوص ایده فیلم «مورس» گفت: مورس به حافظه عاطفی من در دوران کودکی بازمی‌گردد. به یاد دارم دوستان پدرم خاطراتشان را از زندان برای ما تعریف می‌کردند که به شیوه مورس در سلول‌ها با هم گفت‌وگو داشتند. این روش و این شیوه از گفتمان با ضربه زدن به دیوار انجام می‌شده است. در کل باید بگویم خاطرات و مطالعاتی که طی این سال‌ها در خصوص تاریخ معاصر و زندگی زندانیان سیاسی داشتم باعث شکل‌گیری و نگارش مورس شد. 

کارگردان فیلم «بدل» با اشاره به دغدغه‌هایی که برای ساخت فیلم دارد بیان کرد: من مستندهایی را از زندگی خسرو سینایی، اکبر عالمی و... ساختم که به زمان خودش بسیار سر و صدا کرد. پس از آن اولین فیلم بلند داستانی‌ام را کلید زدم و بعد از آن سه سال هیچ کاری نساختم؛ چون هیچ ایده‌ای نبود که ذهنم را درگیر خودش کند. تا این‌که زندگینامه‌ای را درخصوص یک کاراکتر سیاسی می‌خواندم، زیست و زندگی آن شخصیت من را مجذوب خودش کرد و تصمیم گرفتم که مورس را بسازم. 

او درخصوص انتخاب بازیگران و عوامل حرفه‌ای برای فیلم کوتاه «مورس» توضیح داد: اعتقادم من بر این است که یا یک کاری را نباید انجام داد یا اگر انجامش می‌دهیم باید تمام و کمال باشد. درخصوص ساخت فیلم‌هایم هم اینگونه فکر می‌کنم که باید از عوامل حرفه‌ای استفاده کنم؛ به همین دلیل در مورس از هادی حجازی‌فر، سامان صفاری، هومن رهنمون، مسعود سلامی، علیرضا علویان و... بهره گرفتم. احساس می‌کنم با گروه حرفه‌ای ایده‌هایی که در ذهن دارم را راحت‌تر می‌توانم اجرایی کنم. 

این مستندساز در پاسخ به این پرسش که آیا از هادی حجازی‌فر به عنوان مشاور در مورس کمک گرفته است یا نه عنوان کرد: من در پروژه‌هایم خیلی آدم مشورت‌پذیری نیستم. در مورس هم از قبل استوری‌بُرد زده بودم و ساعت‌ها با فیلمبردارم که مسعود سلامی بود همه‌چیز را چک کرده بودم. از سوی دیگر دقیقا فیلمبرداری فیلم ما مصادف با فیلم بی‌همه‌چیز محسن قرائی شد. متاسفانه به همین دلیل آقای حجازی‌فر نتوانست در پیش‌تولید مورس حضور داشته باشد. ایشان تا پنج صبح سر کار من بودند و بعد از آن بلافاصله سر فیلمبرداری فیلم بی‌همه‌چیز می‌رفتند.

روناک جعفری درخصوص پوستر و صحنه‌ای از فیلمش که یادآور نقاشی «شام آخر» لئوناردو داوینچی بود توضیح داد: من خیلی به کارهای مینیمال و ساده علاقه‌ای ندارم. ماکسیمالیست بودنِ من در طراحی‌صحنه، بازی بازیگرانم و لایه لایه بودن فیلمنامه‌ام به خوبی دیده می‌شود. همیشه برایم مهم است که آثارم از جنبه‌های گوناگون عرفانی، روانشناسی، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، سیاسی و.‌‌.. بررسی شود. در مورس هم همین اتفاق افتاد. در لایه سطحی داستان چندین زندانی محکوم به اعدام هستند که کنار هم جمع شده‌اند و مسائل سیاسی، تاریخ معاصر، اعدام و... با فیلم عجین است اما یکسری مسائل زیرمتنی هم وجود دارد که بار استعاری دارد مانند داستان حضرت مسیح که یهودا به ازای سی سکه او را می‌فروشد.

برای من این ارجاع فرامتنی وجود داشت که در مورس یک فضای شام‌آخری را مخاطب می‌بیند و هرکدام از کاراکترها برای خودشان مابه‌ازایی دارند.

این کارگردان با اشاره به وجود بخشی مستند در مورس که یک پیرزن روای آن است گفت: یک زیرمتن روانکاوی هم در مورس وجود دارد. بیننده شاهد پیرزنی راوی در این فیلم است ‌که مستند_نمایشی است. برایم بسیار عجیب بود که افراد سرشناس سینما فکر کردند آن قسمت واقعا مستند گرفته شده است در صورتی که من هرگز به لندن نرفته‌ام و آن شخصیت را از نزدیک ندیده‌ام. بازیگر من یک نابازیگر بود. گویی آن پیرزن تروماهایی که در ذهنش انباشته شده را برون‌ریزی می‌کند. کل فیلم یک دادگاه نمایشی است که از ذهن آن پیرزن گذشته‌است. 

کارگردان مستند خسرو سینایی در پاسخ به این پرسش که آیا فیلم کوتاه می‌سازید تا دری برای ورود به سینمای بلند برایتان باشد توضیح داد: قطعا هر فیلمسازی که جاه‌طلبی دارد علاقه‌مند به ساخت فیلم‌های بلند است. من بعد از ساخت فیلم بلندم قطعا باز هم فیلم‌های کوتاه خواهم ساخت. یک کارگردان در فیلم کوتاه دیوانگی‌ها و جنونی را می‌تواند تجربه کند که شاید در فیلم بلند به واسطه حضور تهیه‌کننده، سرمایه‌گذارهای میلیاردی یا مسئله‌ اجباری استفاده از سوپراستار و... نتواند خیلی‌ از این کارها را انجام بدهد و باید در چارچوبی نرمال و متعارف سینمای ایران جا بگیرد. این‌که در ساخت فیلم‌های کوتاه مجبور نیستید به یکسری از مسائل تن بدهید همیشه برای من جذاب خواهد بود. 

جعفری با اشاره به فعالیت این روزهایش در پایان گفت: فیلم کوتاهی به اسم «شاه‌پر» ساخته‌ام که به تازگی صداگذاری‌اش توسط علیرضا علویان انجام شده و فیلمبرداری این اثر بر عهده علیرضا برازنده بوده است. در کنار آن فیلمنامه فیلم بلندم را هم تمام کرده‌ام و در جست‌وجوی سرمایه‌گذار برای ساخت آن هستم.